| TRANSLATION
Tłumaczenie na różne języki |
O Bractwie krótko | Kontakt |
|
Bractwo Liderów to szlacheckie stowarzyszenie o charakterze patriotycznym i międzynarodowym |
Lipiec - rocznica wielkiego zwycięstwa
Wtedy to połączone trzy wielkie armie (ze względu na swą wielkość każda z tych armii obozowała w odrębnym obozie: polskim, litewskim i tatarskim):
w całodziennej bitwie zdruzgotały i w trwającym przez całą noc pościgu wybiły bardzo silną armię niemieckiego Zakonu Krzyżackiego (wraz z licznymi i doborowymi posiłkami z niemal wszystkich ówczesnych państw środkowej i zachodniej Europy), którą dowodził wielki mistrz Ulrich von Jungingen (poległ w bitwie).
Była to straszliwa klęska Zakonu Krzyżackiego, uważanego wówczas za najsprawniejsze militarnie państwo Europy. Potęga Zakonu, budowana systematycznie przez kilka wieków, została złamana w ciągu jednego dnia.
W bitwie, a zwłaszcza w długo trwającym pościgu (głównie z rąk tatarskich) padli niemal wszyscy uczestniczący w starciu zbrojni krzyżaccy, a przede wszystkim niemal wszyscy krzyżaccy dostojnicy (niektórzy już po wzięciu ich do niewoli zostali zgładzeni przez Polaków - z rozkazu króla Władysława Jagiełły i Litwinów - na polecenie, a nawet - jak utrzymują krzyżackie kroniki - własnoręcznie przez wielkiego księcia Witolda).
Do niewoli wzięto w zasadzie tylko kilka tysięcy doborowych rycerzy z zachodniej i środkowej Europy, ponieważ po bitwie byli oni już niegroźni, a spodziewano się za nich wielkich okupów wypłacanych później przez ich rodziny i seniorów (zwierzchników).
Biorąc pod uwagę liczbę walczących, a także znaczenie tego starcia dla współczesnych i potomnych, bój pod Grunwaldem uznawany jest za największą bitwę średniowiecznej Europy.
Dzięki temu zwycięstwu - jak się powszechnie uważa - uratowane zostały przed podbojem ze strony niemieckiego Zakonu Krzyżackiego dwa państwa: Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie, a prawdopodobnie narody: polski, litewski i ówczesny ruski uratowane zostały przed unicestwieniem (jak stało się wcześniej z narodem pruskim, po którym - wskutek niemiecko-krzyżackiej eksterminacji i lubodójstwu - ślad zaginął).
Od tej pory bitwa pod Grunwaldem traktowana jest przez Polaków jako największe zwycięstwo, a sama nazwa Grunwald ma znaczenie symboliczne i niemal magiczne.
W związku z tym uroczystość patriotyczna Bractwa w lipcu jest najlepszą okazją do wręczenia prestiżowego odznaczenia kombatanckiego: Za Zasługi dla Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wojennego KRZYŻ GRUNWALDU Kombatantów Wojska Polskiego.
Ty również – o ile go nie posiadasz – masz okazję wystąpić o przyznanie Tobie (lub innej osobie z Bractwa) tego odznaczenia i wręczenie go na uroczystości Bractwa 23 lipca.
Odznaczenie to otrzymać mogą:
Na wspomnianej uroczystości Bractwa 23 lipca wręczane będą w komplecie:
Aby otrzymać to odznaczenie na uroczystości 23 lipca, należy przekazać (można drogą telefoniczną) zgłoszenie do Wielkiego Mistrza Bractwa i to - zgodnie z Regulaminem uzyskiwania stopni i innych wyróżnień – najpóźniej na 2 tygodnie przed imprezą.
Serdecznie zapraszamy.
Wątki tatarskie, związane z Grunwaldem i Bractwem
Po pierwsze: jednym z przywilejów, przyznanych sądownie Wielkiemu Mistrzowi Bractwa, jest unikalny i jedyny w Polsce przywilej potwierdzania i nadawania szlachectwa oraz tytułów szlacheckich w Tradycji Szlacheckiej Polsko-Tatarskiej.
Tradycja ta wywodzi się z sojuszu polsko-tatarskiego, który tak skutecznie i pięknie zaowocował wielkim zwycięstwem pod Grunwaldem, a później utrwalił się w legendarnym etosie najsłynniejszej formacji polskiej kawalerii - ułanów. Formacja ułanów wzorowana była bowiem na jeździe tatarskiej, a określenie ułani także pochodzi z języka tatarskiego.
Słowo ułan oznaczało służącego w chorągwiach tatarskich młodzieńca arystokratę - junaka, o naturalnej dla niego z racji pochodzenia, zajęcia i młodości niebywałej śmiałości i fantazji wojennej (stąd powstało popularne polskie powiedzenie: ułańska fantazja, cechująca Polaków i polską kawalerię). Dokładnie nazwa ułan była stosowana do określania tatarskiego tytułu arystokratycznego - mniej więcej odpowiednika polskiego i europejskiego Barona. Z tego powodu tytuł ten używany był przez polsko-litewskich Tatarów przy nazwisku i nawet często stawał się członem nazwiska.
Po czwarte: drugi i obecny Wielki Mistrz naszego Bractwa, Emir Ryszard Murza Wielki Książę Murat herbu Murat - w bezpośredniej linii po ojcu - pochodzi z innej tatarskiej rodziny, którą zapoczątkował Emir Murat z cesarskiego rodu Czyngis-chana i władców imperium Złotej Ordy.
Po piąte: niemało przedstawicieli naszego Bractwa (niektórzy członkowie władz naczelnych i komandorzy komandorii) otrzymało prestiżowe odznaczenie tatarskie - Medal Chana Dżelal ed-Dina. Odznaczenie to nadawane jest za wybitne zasługi dla Tatarów RP przez Narodowe Centrum Kultury Tatarów Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku, którego dyrektorem jest przywódca Tatarów RP linii muzułmańskiej gen. bryg. Jerzy Dżirdżis Murza Kniaź Szahuniewicz herbu Akszak.
Dżelal ed-Din - wybitny władca imperium Złotej Ordy był synem i następcą wielkiego chana Tochtamysza (który w 1382 roku zdobył i spalił Moskwę), a także przyjacielem polskiego króla Władysława Jagiełły (mało kto wie, że Jagiełło biegle posługiwał się językiem tatarskim) i wielkiego księcia litewskiego Witolda, zaś zginął w 1411 roku na terenie zachodniej Syberii (która wchodziła w skład imperium Złotej Ordy). Jego stryjem (dokładnie bratem jego dziada) był wspomniany Emir Murat, bezpośredni przodek Wielkiego Mistrza Bractwa Ryszarda Murata.
Jako sojusznik Jagiełły i Witolda, chan Dżelal ed-Din na czele armii imperium Złotej Ordy odegrał niezwykle ważną rolę w wielkim zwycięstwie pod Grunwaldem. Potomkowie Dżelal ed-Dina zapoczątkowali panujące dynastie kilku państw tatarskich: Chanatu Krymskiego, Chanatu Kazańskiego, Chanatu Astrachańskiego, Chanatu Syberyjskiego i Chanatu Kasimowskiego.
Opisywany buńczuk wcześniej (na uroczystości patriotycznej pod pomnikiem gen. Józefa Sowińskiego na Reducie Wolskiej w dniu 19 października 2013 roku) uroczyście przekazał Ryszardowi Muratowi jego tatarski "brat" - chan Tatarów RP linii muzułmańskiej gen. bryg. Jerzy Dżirdżis Murza Kniaź Szahuniewicz herbu Akszak jako specjalny dar od Narodowego Centrum Kultury Tatarów RP w Gdańsku.
Na wspomnianej uroczystości patriotycznej 23 stycznia 2016 roku o wystąpienie do odznaczenia poproszono Jego Wysokość Ryszarda Murata z buńczukiem (który dzierżył ppłk Andrzej Robert Baron Janczak herbu Pająk), a także Jego Wysokość Henryka Leopolda Jerzego Murzę Księcia Kalinowskiego, który odznaczył buńczuk jako prezes Zarządu Krajowego Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wojennego KRZYŻ GRUNWALDU.
Rola wojowników tatarskich w bitwie pod Grunwaldem
Nazwa Grunwald, przypominająca największe w dziejach zwycięstwo wojsk polskich i sojuszniczych nad najgroźniejszym wrogiem, ma w tradycji polskiej i dla Polaków znaczenie symboliczne.
Słowo Grunwald ma jednak szczególne znaczenie dla polskich Tatarów, jako że niemal każdy z ich tatarskich przodków jako wojownik z urodzenia musiał uczestniczyć w tej wielkiej batalii w jednej z trzech sojuszniczych formacji: wojskach polskich króla Władysława Jagiełły, wojskach litewsko-ruskich wielkiego księcia Witolda lub wojskach chana imperium Złotej Ordy Dżelal ed-Dina.
W tradycjach narodowych i dziełach historyków od dawna przewijają się ostre spory na temat tego, które wojska odegrały decydującą rolę w bitwie pod Grunwaldem.
Były to krytyczne chwile dla armii polskiej, która (wraz z pułkami smoleńskimi, wtedy już niemal doszczętnie wybitymi) nie tylko utraciła inicjatywę, ale nawet została wzięta przez wojska krzyżackie w kleszcze - silnym uderzeniem z boku 16-tu odwodowych chorągwi krzyżackich, które poprowadził sam wielki mistrz Ulrich von Jungingen. Wielki mistrz zdecydował się na ten manewr - decydującą szarżę swych odwodowych wojsk, ponieważ był przekonany, że los bitwy przechylił się już na jego stronę, a szarżą tą dobije wojska polskie.
Zagrożone było wtedy nawet życie głównodowodzącego Władysława Jagiełły, którego uratował jego sekretarz Zbigniew Oleśnicki (późniejszy biskup krakowski i pierwszy polski kardynał), zabijając atakującego króla Krzyżaka - z tego powodu jako ksiądz miał potem liczne kłopoty.
Armia polska straciła nawet w samym centrum bitwy swój główny sztandar - wielką chorągiew krakowską (zdobytą przez Krzyżaków), co w ówczesnych realiach było naocznym symbolem klęski.
Według historiografii litewskiej, to właśnie w tym krytycznym dla armii polskiej momencie, na pole bitwy powróciły (po doskonałym wykonaniu zadania rozbicia i wybicia lewego skrzydła krzyżackiego) wojska litewskie i tatarskie. Z impetem uderzyły z boku i od tyłu w prawe skrzydło i odwody (owe 16-cie chorągwi) krzyżackie, przez co doprowadziły do ich pogromu i likwidacji.
Ponadto historiografia litewska zarzuca Polakom i polskiemu królowi Władysławowi Jagielle, że w decydującym pierwszym etapie bitwy - wbrew ustaleniom - nie uderzyli równocześnie z Litwinami i Tatarami na armię krzyżacką, lecz świadomie biernie przyglądali się dramatycznym i okupionym wielką liczbą zabitych zmaganiom wojsk litewskich i tatarskich z Krzyżakami.
Z tego tytułu na Litwie powszechnie zarzuca się Polakom w bitwie pod Grunwaldem tchórzostwo, zdradę sojuszników i podłą chęć wytracenia jak największej liczby bohatersko walczących Litwinów. Warto podkreślić, gdyż nie każdy o tym wie, że na Litwie głównie z powodu wypadków pod Grunwaldem postać Jagiełły uznawana jest za symbol przewrotności i zdrady Litwinów, zwłaszcza że sam był Litwinem.
Największe jednak zdumienie budzi historiografia krzyżacka, czyli najbardziej wiarygodnej strony, która przecież najlepiej wiedziała, kto złamał jej potęgę w bitwie pod Grunwaldem (niem. Die Schlacht bei Tannenberg = dosł. 'szlachtowanie przy Stębarku').
Koniecznie przy tym podkreślić należy, że o ile strona polska i litewsko-ruska mają po zaledwie kilka źródeł (i to zwykle - jak np. Kroniki Długosza - z czasów o kilkadziesiąt lat późniejszych niż miała miejsce bitwa, kiedy to na jej temat narosło już wiele mitów), to strona krzyżacka wyprodukowała wręcz olbrzymią liczbę dokumentów źródłowych i to niemal natychmiast po bitwie, a więc gdy pamięć była świeża i wręcz niemożliwa do fałszowania, w postaci raportów urzędników i dostojników krzyżackich, sprawozdań wysyłanych do niemal wszystkich władców Europy, a nawet przedstawionych na słynnym Soborze Kościoła Katolickiego w Konstancji.
I te wszystkie źródła krzyżackie jednoznacznie i w sposób wręcz niepodważalny wskazują, kto najbardziej przyczynił się do wielkiej klęski Zakonu Krzyżackiego pod Grunwaldem: oddziały tatarskie.
Aby uświadomić sobie znaczenie tego zdarzenia: to właśnie oddziały łuczników w liczbie kilku tysięcy zadecydowały o wielkim zwycięstwie Anglików nad ciężkozbrojnym rycerstwem francuskim w bitwie pod Azincourt w 1415 roku, czyli współcześnie do Grunwaldu (a wcześniej w bitwie pod Crécy w 1346 roku).
Z opisów bitew pod Crécy i Azincourt wynika, że długie (dochodzące do dwóch metrów), wykonane z cisowego drewna angielskie łuki miały zasięg około 300 metrów. Ciężką zbroję jeźdźca przebijały z 50 metrów. Swą przewagę wykazały jednak przede wszystkim w szybkostrzelności: sprawny łucznik w ciągu minuty potrafił oddać nawet 8-12 strzałów. Co więcej, w czasie bitwy długich na około 90 cm strzał nie trzymano w kołczanie, lecz wbijano w ziemię przed strzelcem. Powodowało to dodatkowy skutek - w zetknięciu z raną ziemia z grotów mogła prowadzić do zakażenia krwi.
W świetle tych informacji nie jest więc prawdą twierdzenie - rozpowszechniane przez historiografię polską - że "zakute" w ciężkie stalowe zbroje rycerstwo polskie miałoby być skuteczniejsze od "lżej zbrojnych" oddziałów litewskich, a zwłaszcza tatarskich.
Jak bowiem podkreślają historycy wojskowości, tatarscy wojownicy Złotej Ordy, a później Wielkiej Ordy i Chanatu Krymskiego, mając dostęp do złóż żelaza i wykwalifikowanych rzemieślników, utrzymywali wysoki standard uzbrojenia – dysponowali łukami (zawsze po kilka), szablami, a także byli opancerzeni wraz z końmi w zadziwiająco wytrzymałe zbroje lamelkowe z rogowych i skórzanych łusek.
Przede wszystkim jednak to łucznicy decydowali wtedy o wynikach bitew, dokonując pogromów doborowego ciężkozbrojnego rycerstwa. Taka sama sytuacja wystąpiłaby bez wątpienia także pod Grunwaldem, na co bez wątpienia liczyli dowódcy krzyżaccy, ale tu ich łucznicy napotkali na jeszcze groźniejszego od siebie przeciwnika - oddziały tatarskie.
Powszechnie bowiem wiadomo, że nie było w historii lepszych łuczników od Tatarów. Używając specjalnych łuków kompozytowych (wykonanych z wielu elementów i dodatkowo refleksyjnych, czyli odwracalnych, co znacznie zwiększało siłę ich naciągu) potrafili wystrzeliwać strzały na ogromną odległość (skutecznie na 700 m), a ich szybkostrzelność (ilość oddanych strzałów w czasie) przewyższała zdolności nawet europejskich łuczników.
Ogromna siła rażenia tatarskich łuków powodowała, że oddziały tatarskie używały ich nawet w dobie rozpowszechnionej broni palnej - w XVI, XVII i XVIII wieku. Tatarskie łuki były bowiem celniejsze, posiadały zdecydowanie większą szybkostrzelność, a nawet zasięg od ówczesnych strzelb (hakownic, rusznic, muszkietów, a później karabinów).
Także przebijalność ciężkich stalowych zbroi przez strzały tatarskie była ogromna. Jeszcze w XVII wieku powszechnie wiedziano, że tatarskie strzały z łatwością przebijały bardzo nowoczesne (wypukłe i zdolne odbić kulę z ręcznej broni palnej - muszkietów) kirysy zachodnioeuropejskie. O tych kwestiach wspominają graf Luigi Ferdinando Marsigli i marszałek polny Leopold Philip Montecuccoli, przygotowujący dla dowództwa habsburskiego w 1682 roku raport o stanie armii tureckiej (a w jej składzie 100-tysięcznej ordzie Chanatu Krymskiego), przygotowującej się do uderzenia na Wiedeń.
Nic zatem dziwnego, że doskonale znając skuteczność tatarskich wojowników i zarazem skuteczność ich broni, szlachta polska w pełni przejęła dwa jej rodzaje (właśnie charakterystyczne krzywe szable - odrzucając dotychczasowe proste miecze i łuki refleksyjne - odrzucając kusze). Jak podkreślają znawcy tematu, w XVI-XVIII wieku proces wzorowania się na Tatarach był w Polsce tak głęboki, że zarówno szabla, jak łuk, były nie tylko powszechnie używane w polskiej armii, ale stały się nawet atrybutami polskiej szlachty, którymi wyróżniała się w całej Europie.
Jednak najważniejsza dla skuteczności była niezwykła dla innych narodów tatarska umiejętność szybkiego i celnego strzelania z łuku w trakcie pędu konia, zarówno w ataku, jak w trakcie pozorowanego odwrotu - rzekomej ucieczki. Ponadto tatarscy jeźdźcy byli sami trudni do trafienia dla przeciwników, potrafiąc - w przeciwieństwie do europejskiego rycerstwa - wykonywać rozmaite uniki w siodle, a nawet jeżdżąc z boku konia i pod koniem.
Z tego powodu - wyjątkowej manewrowości w jeździe konnej i równocześnie zasypywania wroga celnym gradem strzał - można porównać wojowników tatarskich do roli używanych na początku XX wieku taczanek (szybko przemieszczających się wśród mas kawalerii bryczek z zamontowanym ciężkim karabinem maszynowym - zwykle ckm Maxim, rażacym setkami kul na minutę). Tymczasem u Tatarów wszystkie oddziały składały się z takich, pełniących właśnie taką rolę, wojowników.
W historii wojskowości podkreśla się, że podczas gdy łucznicy zachodnioeuropejscy musieli wystrzelić masę strzał, by tylko poranić wroga i zmusić do odwrotu, tatarski jeździec jedną strzałą zabijał jednego przeciwnika. Niewiarygodną celność tatarskich łuczników potwierdził również wspomniany markiz Guillaume le Vasseur de Beauplan (około 1600 - 1675), który napisał, że strzelając w pełnym galopie do tyłu "o 100 kroków nie chybiają nigdy".
Nic więc dziwnego, że w bitwie pod Grunwaldem oddziały tatarskie - ku zdumieniu krzyżackiego dowództwa - już w pierwszej fazie starcia bardzo szybko i sprawnie wybiły wszystkich krzyżackich łuczników i kuszników, pozbawiając armię krzyżacką jednego z jej największych atutów. Wydarzenia te - likwidacja krzyżackiej artylerii i łuczników - zostały nawet dość trafnie wyeksponowane w scenach przedstawiających bitwę pod Grunwaldem w filmie "Krzyżacy".
Warto podkreślić, w celu zrównoważenia przywołanej wcześniej buńczucznej historiografii litewskiej, że niektórzy wojownicy litewscy (nie nawykli do normalnego dla Tatarów manewru pozorowanego odwrotu) wpadli wówczas w tak wielką panikę, że wielu z nich zatrzymało się aż w Wilnie, Kownie, Lidzie, Połocku, Kijowie i innych miastach Wielkiego Księstwa Litewskiego, głosząc rzekomą straszliwą klęskę wojsk Jagiełły i Witolda. Później ze wstydu i na rozkaz wielkiego księcia Witolda w większości popełnili samobójstwa.
Przede wszystkim ów słynny pościg - prowadzony na wielkiej przestrzeni kilkudziesięciu kilometrów w różnych kierunkach w godzinach popołudniowych i przez całą noc - wyglądał tak, że operujące małymi grupami (tak zwanymi podjazdami) wojownicy tatarscy wybijali celnymi strzałami z łuków całe uciekające oddziały wojsk krzyżackich.
W tym ostatnim stadium walki Krzyżacy nie mieli żadnych szans wobec wojowników tatarskich, nawykłych nie tylko do ścigania wroga, ale także do skutecznego operowania w ciemnościach. Warto podkreślić, że graficznym symbolem umiejętności walki w nocy był wizerunek półksiężyca, często spotykany w tatarskich herbach. W tatarskiej ikonografii półksiężyc symbolizuje bowiem noc, a dokładnie gotowość i umiejętność walki w nocy.
W świetle źródeł (wszelkich stron) aktualnie jest oczywistym, że w bitwie pod Grunwaldem uczestniczyły trzy grupy oddziałów tatarskich, które walczyły w składzie trzech różnych armii i niezależnie od siebie w sensie organizacyjnym i dowodzenia.
Dwie z tych jednostek - na podstawie porozumienia Dżelal ed-Dina z Witoldem i Jagiełłą - przybyły na teren Wielkiego Księstwa Litewskiego już w 1409 roku, kiedy rozpoczęła się wielka wojna z Zakonem Krzyżackim. Ze względu na szybko zawarty rozejm nie zdążyły jednak wziąć udziału w tej wojnie i przez blisko rok koczowały w pobliżu Kijowa. W 1410 roku przybył tu ze Złotej Ordy sam chan Dżelal ed-Din na czele trzeciej jednostki i wszystkie trzy tümeny poprowadził pod Grunwald.
Potomkiem jednego z wodzów tych jednostek, walczących pod Grunwaldem, a później osiedlonych w różnych regionach Wielkiego Księstwa Litewskiego, jest przywódca linii muzułmańskiej Tatarów RP i działacz naszego Bractwa (komandor Tatarsko-Polskiej Komandorii Gdańsk) - gen. bryg. Jerzy Dżirdzis Murza Kniaź Szahuniewicz herbu Akszak.
Z tej tatarskiej linii chrześcijańskiej pochodzi wiele znanych postaci, między innymi największy polski pisarz Henryk Sienkiewicz, prezydent RP w latach 2010-15 Bronisław Komorowski (po matce), słynny najemnik i dziennikarz Rafał Gan-Ganowicz, znany aktor Hollywood Charles Bronson (właściwie Buchinsky), zasłużony aktor Stanisław Mikulski, wojskowy i nauczyciel akademicki gen. bryg. prof. dr hab. Stanisław Koziej, a także Wielki Mistrz naszego Bractwa Ryszard Murat.
Warto także wspomnieć o jeszcze jednej - czwartej grupie wojowników tatarskich, która także walczyła pod Grunwaldem. Grupa ta występowała w składzie kilkutysięcznego korpusu Księstwa Mazowieckiego, który walczył w ramach armii Królestwa Polskiego.
Łączną liczbę zbrojnych z oddziałów tatarskich w bitwie pod Grunwaldem źródła krzyżackie oceniają zgodnie na ponad 30 tysięcy wojowników.
Pamiętać jednak należy, że w ocenie tej Krzyżacy brali pod uwagę w zasadzie tylko armię Złotej Ordy, walczącą pod dowództwem chana Dżelal ed-Dina odrębnie od armii polskiej i litewskiej. Krzyżacy określali ją jako wielką armię pogan przybyłych w celu zgładzenia najbardziej bogobojnych sług Chrystusa (za jakich podawali się Krzyżacy) z samego piekła - Tartaru, jak popularnie określano wówczas w zachodniej Europie zarówno ojczyznę Tatarów, jak i piekło.
W niektórych źródłach, między innymi w sprawozdaniach wysyłanych papieżowi, cesarzowi, licznym władcom Europy, a także przedstawionych na Soborze Kościoła Katolickiego w Konstancji, w celach propagandowych Krzyżacy do wspomnianej liczby 30 000 Tatarów dodawali jedno zero, co dawało liczbę aż 300 000 wojowników tatarskich, którzy ich zdaniem walczyli pod Grunwaldem.
Dekoracja buńczuka Ryszarda Murata na wspomnianej uroczystości patriotycznej 23 stycznia 2016 roku odznaczeniem Za Zasługi dla Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wojennego KRZYŻ GRUNWALDU. Obecni powstali na znak szacunku. Jak widać, już wcześniej buńczuk ten odznaczony został najbardziej prestiżowym odznaczeniem kombatanckim: Za Zasługi dla Stowarzyszenia Kawalerów Orderu Wojennego VIRTUTI MILITARI.
Po dekoracji buńczuka odegrano triumfalny Marsz Szlachecki.
Na ilustracji wyżej Oszyk - tatarski herb rodziny Henryka Sienkiewicza. kotwica symbolizuje stabilność, moc i potęgę, zaś łabędź symbolizuje piękno, dumę, pewność siebie, brak lęku i dostojność, którymi to cechami ptak ten wyróżnia się w świecie zwierząt.
W ramach podsumowania tych wywodów zachęcamy Czytelników, aby na zakończenie zechcieli odtworzyć cztery krótkie utwory obrazowo-fonetyczne, które dzięki bodźcom wzrokowym i słuchowym oraz intuicji ułatwią zrozumienie poruszonych kwestii (wystarczy kliknąć w podane linki):
|
 Użyte tu fotografie i teksty należą do właściciela tej strony. Kopiowanie lub wykorzystywanie jakichkolwiek fotografii lub fragmentów tekstu bez pisemnej zgody właściciela strony jest zabronione. Naruszenie tych praw w razie ujawnienia grozi odpowiedzialnością cywilną i karną.  Odwiedzin: 583236 |